Liệu loạt phim gốc của Hulu 'Shogun' có phải là một thảm họa định kiến phương Đông khác?

Bộ phim truyền hình ‘Shogun’ được sản xuất bởi Hulu Original sắp ra mắt. Bộ phim này dựa trên cuốn tiểu thuyết cùng tên của James Clavell, và là câu chuyện hư cấu dựa trên sự kiện lịch sử. Tuy nhiên, hành trình và tên của các nhân vật đã được thay đổi đôi chút.

John Blackthorne (do Cosmo Jarvis thủ vai) là một thủy thủ người Anh. Anh bị đắm tàu ​​ngoài khơi Nhật Bản vào năm 1600 và trở thành samurai dưới quyền của Yoshii Toranaga, một daimyo Nhật Bản (do Hiroyuki Sanada thủ vai). John giúp Toranaga giành chiến thắng trong cuộc nội chiến để chứng minh giá trị bản thân ở Nhật Bản.

Nếu bạn am hiểu về lịch sử Đông Á, bạn sẽ nhận ra rằng cuốn tiểu thuyết và bộ phim truyền hình này dựa trên câu chuyện có thật về Tokugawa Ieyasu và William Adams.

Sau cái chết của Toyotomi Hideyoshi vào năm 1598, gia tộc Toyotomi và gia tộc Tokugawa đã rơi vào tình trạng nội chiến. Năm 1600, khi William Adams đến Nhật Bản, cũng là năm Tokugawa Ieyasu, người đứng đầu gia tộc Tokugawa, giành chiến thắng trong Trận Sekigahara. Sự kiện này đã đánh dấu sự khởi đầu của thời kỳ Edo ở Nhật Bản.

Trong thời kỳ này, William Adams, khi đến Nhật Bản, đã phải đối mặt với mối đe dọa từ các thế lực Công giáo đang hoạt động ở Nhật Bản, nhưng ông đã giải thích cho Tokugawa Ieyasu về sự khác biệt giữa Công giáo và Tin lành. Điều này sau đó đã dẫn đến việc Nhật Bản cắt đứt quan hệ với các quốc gia Công giáo và chỉ duy trì quan hệ với Hà Lan, một quốc gia Tin lành.

Đặc biệt, William Adams, với tư cách là một samurai người Anh, đã thu hút sự chú ý của người phương Tây hiện đại. Ông đã giúp đỡ gia tộc Tokugawa trong việc đóng tàu buôn theo kiểu phương Tây. Ngoài ra, ông còn truyền đạt nhiều kiến thức phương Tây cho Ieyasu. Ieyasu đã ban cho Adams lãnh địa và nông nô, đồng thời phong ông làm samurai.** Ông cũng được đặt cho một cái tên Nhật Bản là **Miura Anjin (三浦按針, Miura Anjin)**.

Tuy nhiên, việc miêu tả Đông Á từ góc nhìn của người phương Tây hiếm khi thoát khỏi chủ nghĩa phương Đông. Trong các bộ phim truyền hình và điện ảnh phương Tây, châu Á là một vùng đất phiêu lưu bí ẩn. Nhân vật chính ở đây sẽ có những trải nghiệm kỳ lạ hoặc yêu một người phụ nữ ngoại quốc. Do đó, có rất nhiều bối cảnh và cảnh quay không phù hợp với văn hóa châu Á thực sự.

Điển hình là ‘Marco Polo’, một bộ phim gốc của Netflix năm 2014, đã miêu tả Đông Á thế kỷ 13 như một thế giới giả tưởng. Tể tướng Gia Tư Đạo (Jia Sidao, 賈似道) của Nam Tống được miêu tả là một bậc thầy võ thuật, và Hoàng hậu Trung Quốc được khắc họa thành một nhân vật quyến rũ chết người. Đối với khán giả châu Á, những người hiểu rõ về văn hóa quý tộc trong khu vực văn hóa Khổng giáo, đây là một thiết lập khó chấp nhận.

‘Samurai cuối cùng’ (The Last Samurai) năm 2003, với sự tham gia của Tom Cruise, cũng là một tác phẩm gây sốc cho khán giả châu Á theo nghĩa tiêu cực. Những samurai được miêu tả theo cái nhìn méo mó của ‘Cool Japan’ (Nhật Bản tuyệt vời), như những chiến binh lãng mạn. Tuy nhiên, trên thực tế, samurai chỉ là những kẻ bóc lột nông nô và là lính đánh thuê được các daimyo thuê mướn.

Đặc biệt, ‘Bushido’ (Lý tưởng võ sĩ đạo) là một khái niệm xuất hiện sau khi thời đại samurai kết thúc và vũ khí hỏa lực phát triển. Nó mang tính chất ý thức hệ cai trị của gia tộc Tokugawa, hơn là niềm tin của các samurai. Hình ảnh về samurai trong mắt người phương Tây được hình thành vào thế kỷ 19, kết hợp với tinh thần hiệp sĩ châu Âu.

Bushido này sau đó đã dẫn đến chủ nghĩa quân phiệt Nhật Bản, và Đế quốc Nhật Bản đã thực hiện vụ thảm sát 300.000 người ở Nam Kinh, Trung Quốc, khiến họ bị gọi là ‘Đức Quốc xã của châu Á’. Việc miêu tả lãng mạn về samurai và Bushido là điều gây sốc đối với khán giả châu Á, ngoại trừ Nhật Bản. Đặc biệt, việc Tom Cruise và nhà sản xuất ám ảnh với ‘tinh thần Nhật Bản’ là điều vô cùng buồn cười đối với người châu Á.

Tất nhiên, bộ phim này vẫn chưa phát hành tập đầu tiên. Có thể nó sẽ là một bộ phim chân thực như ‘Game of Thrones’, miêu tả chân thực về những hiệp sĩ châu Âu thời trung cổ. (Tuy nhiên, đó là những hiệp sĩ của Westeros, không phải châu Âu). Nhưng trong nhiều đoạn giới thiệu, mối quan hệ giữa nhân vật chính John và Toda Mariko, một phụ nữ Nhật Bản, với tính cách quyến rũ chết người, đã được hé lộ.

Toda Mariko là nhân vật được xây dựng dựa trên nhân vật có thật là Hosokawa Tadashi, người không liên quan gì đến William Adams. Kiểu xây dựng nhân vật này là một chiêu thức cũ kỹ, thường được sử dụng trong nhiều bộ phim và phim truyền hình Hollywood khác, chẳng hạn như ‘Samurai cuối cùng’ (2003) và ‘Marco Polo’ (2014).

Vấn đề là bộ phim truyền hình này được sản xuất vào năm 2024. Khán giả châu Á, những người mong đợi một ‘cuộc trình diễn samurai Hollywood’ mới mẻ hơn, có lẽ nên hạ thấp kỳ vọng của mình.

‘Shogun’ sẽ được phát hành trên Hulu và Disney+ vào ngày 27 tháng 2 năm 2024.